Zgodnie z Art. 2 ust. 3 pkt. 4 Ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U Dz.U.2014.84900 dalej "u.p.o.l." opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają grunty zajęte pod pasy drogowe dróg publicznych w rozumieniu przepisów o drogach publicznych oraz zlokalizowane w nich budowle - z wyjątkiem związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż eksploatacja autostrad płatnych.

Chcąc dokładnie wskazać, jak  rozumieć określenie grunty zajęte pod pasy drogowe dróg publicznych, należy posiłkować się ustawą o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 260 ze zm., dalej u.d.p.), do której bezpośrednio odsyła powołany powyżej art. 2 ust. 3 pkt 4. Pas drogowy został zdefiniowany w niej jako "wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą".

Powołany przepis dotyczy wyłączenia od podatku od nieruchomości dróg publicznych oraz obiektów budowlanych, ale nie dotyczy już dróg wewnętrznych. Orzecznictwo sądów administracyjnych w tym zakresie prezentuje jednorodne stanowisko, zgodnie z którym wyłączeniu z opodatkowania nie podlegają drogi wewnętrzne. Od dnia 1stycznia 2007 r. nie są opodatkowane podatkiem od nieruchomości typowe budowle zlokalizowane w pasie drogowym, takie jak: droga jako budowla wraz z obiektami inżynierskimi oraz urządzeniami i instalacjami (mosty, tunele, przepusty), chodniki, ścieżki rowerowe, zatoki autobusowej postojowe. Z wyłączenia z opodatkowania nie korzystają natomiast różnego rodzaju inne budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (innej niż eksploatacja autostrad płatnych), bez względu na to, czyją stanowią własność. 

Aktualne brzmienie przepisu (tj. obowiązujące od 1 stycznia 2007 r.) nie rozstrzyga jednak wątpliwości związanych z jego stosowaniem, czy dla uznania, że grunt znajduje się w pasie drogi publicznej, decydujący jest wpis w ewidencji gruntów i budynków, przeznaczenie w planie zagospodarowania przestrzennego czy rzeczywiste istnienie drogi.  

W świetle prawa podatkowego plan zagospodarowania przestrzennego nie jest dokumentem stanowiącym podstawę wymiaru podatków. Plan ten, mimo, że jest uchwalany jako prawo miejscowe nie stanowi źródła prawa podatkowego, bowiem określa on pewne docelowe założenia co do układu przestrzennego i zagospodarowania terenu, lecz nie kształtuje stanów faktycznych, które determinują podstawę opodatkowania podatkiem od nieruchomości.

Dokumentem będącym postawą wymiaru podatków, zgodnie z art. 21 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, są dane wynikające z ewidencji gruntów i budynków.  

Jednakże przyjmuje się,  że dane zawarte w ewidencji nie są wystarczające do stwierdzenia, że grunt oznaczony jako droga zwolniony jest z opodatkowania podatkiem od nieruchomości na podstawie art. 2 ust. 3 pkt 4 u.p.o.l. Dla prawidłowego określenia zakresu wyłączenia dróg z opodatkowania tym podatkiem konieczne jest więc faktyczne ustalenie, czy na danym terenie znajduje się tego rodzaju budowla (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 11 lipca 2012 r., sygn. I SA/Gd 470/12). Zajęcie to musi być trwałe i na ww. gruntach musi istnieć budowla w postaci drogi.

Zatem dopiero łączne wystąpienie przesłanki sklasyfikowania gruntu jako drogi (symbol "dr") oraz stwierdzenie, że grunt został zajęty pod pas drogowy drogi publicznej oznacza, iż zastosowanie ma wyłączenie tego gruntu z opodatkowania na zasadzie przepisu art. 2 ust. 3 pkt 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, tak wyrok NSA   z dnia 18-11-2011 (II FSK 1037/10).

Wyłączenie od opodatkowania podatkiem od nieruchomości, nie dotyczy  gruntów zajętych pod pasy drogowe związane z prowadzeniem działalności i będące w posiadaniu przedsiębiorcy. W stosunku do tych podatnik jest zobowiązany do zapłaty podatku.  Dla uznania danego obiektu za związanego prowadzeniem działalności gospodarczej obojętne jest, jakie funkcje pełni budowla zlokalizowana w obrębie pasa drogowego Nie jest zatem konieczne wykorzystywanie nieruchomości na cele związane z działalnością gospodarczą - wystarczy sam fakt jej posiadania przez przedsiębiorcę. Nie jest tu więc istotne, że nie są one czasowo wykorzystywane przez przedsiębiorcę.

 

Na koniec warto wskazać przepisy regulujące nabywanie nieruchomości pod drogi:

 

1.       nabywanie nieruchomości pod drogi na podstawie Ustawy o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997r (Dz. U. nr 102, poz.651 z 2010r).

  • w wyniku prawomocnej decyzja zatwierdzająca podział (przez wydzielenie) nieruchomości na wniosek właściciela  97 ust. 1 Ustawy o gospodarce nieruchomościami lub z urzędu (art. 97 ust. 3 Ustawy o gospodarce nieruchomościami.
  • w wyniku scalania i podziału nieruchomości uregulowanej w art. 101-108 Ustawy o gospodarce nieruchomościami, oraz
  • w wyniku prawomocnej decyzji zatwierdzająca podział lub scalenie nieruchomości na wniosek zarządu drogi (art. 22 ust. 3 Ustawy o drogach publicznych)

2.      nabywanie nieruchomości pod drogi  na podstawie Ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji dróg publicznych  z 10 kwietnia 2003 r. (specustawa)

  • odbywa się z mocy prawa na podstawie przepisów art. 12 ust. 4. w drodze ostatecznej  decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

3.      Nabywanie nieruchomości pod drogi na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

  • zgodnie z art. 4 ust. 1 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w związku z art. 6 pkt 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, przeznaczenie terenów pod drogę publiczną i ich rozmieszczenie jako inwestycji celu publicznego następuje w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

4.      Nabywanie nieruchomości na podstawie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego

Realizacja inwestycji drogowej może nastąpić również w oparciu o decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego wydaną, w przypadku braku planu miejscowego, na podstawie art. 50 ust. 1 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w związku z art. 6 pkt 1 Ustawy o gospodarce nieruchomościami

 

Katarzyna Budny

Radca Prawny

Artykuł archiwalny:  28.01.2016 r.                                                                               

Używamy plików cookie, aby poprawić komfort korzystania z naszej witryny.